Phát Triển Kinh Tế Tuần Hoàn trong Nông Nghiệp Hà Tĩnh: Hướng Tới Nền Nông Nghiệp Xanh và Bền Vững

Ngành Nông nghiệp Hà Tĩnh có vai trò quan trọng trong sự phát triển kinh tế - xã hội, mặc dù chỉ chiếm tỷ trọng khoảng 15% trong tổng cơ cấu kinh tế nhưng tỷ lệ lao động trong nông nghiệp, nông thôn chiếm trên 50% tổng số lao động toàn tỉnh và có trên 77,8% người dân sống ở khu vực nông thôn; sự phát triển của ngành là nhân tố quan trọng góp phần giảm nghèo, nâng cao thu nhập cho lao động và người dân nông thôn.

Theo Niên giám Thống kê, Hà Tĩnh tổng diện tích gieo trồng toàn tỉnh đạt 157.226 ha trong đó diện tích gieo cấy lúa hàng năm trên 104.000 ha và có khoảng 35.400 ha trồng các loại cây ngô, lạc và rau các loại với sản lượng ước tính đạt 670.660 tấn; tổng đàn trâu bò duy trì ổn định trên 226.735 con với tổng sản lượng thịt hơi xuất chuồng đạt trên 13.000 tấn, đàn lợn ước đạt 405.264 con, tổng sản lượng thịt hơi xuất chuồng trên 73.000 tấn; tổng diện tích nuôi trồng thủy sản đạt 7.126 ha, trong đó nuôi tôm đạt 2.338 ha với tổng sản lượng khai thác ước đạt gần 2000 tấn.

Hàng năm, lượng phụ phẩm phát sinh trong sản xuất nông nghiệp trên địa bàn tỉnh là vô cùng lớn: trồng trọt khoảng 900.000 tấn (rơm rạ, thân, lá, vỏ các loại cây trồng, …) và khoảng 815.000 tấn chất thải từ hoạt động chăn nuôi và nuôi trồng thủy sản. Tuy vậy, việc sử dụng không hợp lý nguồn phụ phẩm này đang gây lãng phí lớn và là một trong những nguyên nhân quan trọng làm tăng phát thải khí nhà kính, gây ô nhiễm môi trường (đất, không khí và nước).

Những năm qua, Ngành nông nghiệp Hà Tĩnh đã được quan tâm, chỉ đạo, hướng dẫn triển khai thực hiện các cơ chế, chính sách, giải pháp về phát triển nông nghiệp theo hữu cơ, an toàn, bước đầu triển khai một số mô hình nhằm sử dụng các phụ phẩm trong nông nghiệp mang lại hiệu quả tích cực, như về trồng trọt ngoài việc tích trữ thức ăn cho vật nuôi nhiều nơi người dân đã sử dụng chế phẩm sinh học để xử lý thành phân ủ hữu cơ bón cho cây trồng, sản xuất nấm từ rơm rạ,...; chất thải vật nuôi được các nông hộ trên địa bàn xử lý bằng các biện pháp: bể biogas, xây hố ủ phân/hầm ủ phân; trong trang trại chăn nuôi đã đầu tư các công trình xử lý nước thải và thực hiện các biện pháp bảo vệ môi trường (như xây dựng hệ thống xử lý nước thải, các ao sinh học,...); một số trang trại đầu tư thêm máy tách ép phân, áp dụng công nghệ xử lý sinh học, mô hình sử dụng tro trấu làm đệm lót sinh học, sử dụng trùn quế xử lý phân trong chăn nuôi.

UBND tỉnh đã ban hành Đề án phát triển nông nghiệp hữu cơ trên địa bàn tỉnh giai đoạn 2024-2030; Kế hoạch số 499/KH-UBND ngày 23/10/2024 về việc triển khai thực hiện Đề án Phát triển khoa học và ứng dụng, chuyển giao công nghệ thúc đẩy KTTH đến năm 2030. Hiện nay, tổng diện tích sản xuất hữu cơ trên địa bàn toàn tỉnh đạt 384,95 ha trên các đối tượng cây trồng như lúa, cam, bưởi, cây ăn quả hỗn hợp...trong đó có 93,52 ha đạt chứng nhận hữu cơ và 291,43 ha đang thực hiện theo hữu cơ; xây dựng 68 mô hình chăn nuôi lợn theo hướng hữu cơ; hình thành một số mô hình sản xuất kết hợp thủy sản - cây trồng hữu cơ với diện tích 156,13 ha; đặc biệt là từ năm 2022, triển khai chương trình, biên bản ghi nhớ hợp tác với Tập đoàn Quế Lâm, các địa phương đã tập trung triển khai hợp tác các mô hình sản xuất trồng trọt, chăn nuôi theo hướng phát triển nông nghiệp hữu cơ, tuần hoàn và đạt kết quả bước đầu tích cực....

Bên cạnh những thành công đã đạt được nêu trên, ngành nông nghiệp của Hà Tĩnh vẫn còn tồn tại những hạn chế cần được khắc phục nhằm đảm bảo sản xuất hiệu quả và bền vững. Một số hạn chế đã được xác định như: (i) Thu nhập của người nông dân còn khá thấp; (ii) Lượng phụ phẩm, chất thải nông nghiệp hằng năm là rất lớn dẫn đến lượng phát thải khí nhà kính từ sản xuất nông nghiệp cao, trong khi đó, hiện số lượng phụ phẩm, chất thải được xử lý vẫn còn thấp so với yêu cầu. (iii) Thất thoát sau thu hoạch còn cao; (iv) Chất lượng sản phẩm nông nghiệp chưa đồng đều; (v) Sản xuất còn nhỏ lẻ, manh mún chưa có sự liên kết bền chặt giữa người dân và doanh nghiệp.

Vì thế, yêu cầu đặt ra trong thời gian tới là cần xây dựng mô hình kinh tế tuần hoàn trong sản xuất nông nghiệp nhằm góp phần bảo vệ môi trường, đồng thời giúp gia tăng giá trị của sản phẩm nông nghiệp, thúc đẩy xây dựng nền nông nghiệp theo hướng xanh, hiện đại, bền vững. Mô hình KTTH là quá trình sản xuất theo chu trình khép kín thông qua việc áp dụng các tiến bộ khoa học - kỹ thuật, công nghệ sinh học, công nghệ hóa - lý để tái chế các chất thải, phế phụ phẩm làm nguyên liệu đầu vào cho quá trình sản xuất, chế biến nông, lâm, thủy sản. Qua đó, không chỉ tạo ra các sản phẩm an toàn, chất lượng cao mà còn giảm tối đa lượng chất thải, góp phần nâng cao nhận thức của người dân về tái sử dụng phụ, phế phẩm trong sản xuất nông nghiệp gắn với bảo vệ môi trường.

Nguyễn Thị Hiền - KHTC