Phân bón hữu cơ - Chìa khóa cho nền nông nghiệp bền vững tại Hà Tĩnh

Nền nông nghiệp Hà Tĩnh, với đặc thù đa dạng về đất đai, sinh thái và các tiểu vùng khí hậu có nhiều lợi thế để phát triển các loại cây ăn quả đặc sản (cam, bưởi), lúa, lạc, đậu, rau màu và nuôi trồng thủy sản theo hướng thâm canh, công nghệ cao

Tuy nhiên, nông nghiệp Hà Tĩnh cũng đang đứng trước những thách thức lớn từ biến đổi khí hậu và suy thoái tài nguyên đất. Việc lạm dụng phân bón hóa học trong thời gian dài đã khiến đất đai bị bạc màu, chai cứng, ảnh hưởng nghiêm trọng đến năng suất và chất lượng nông sản. Trước thực trạng đó, việc tìm kiếm một giải pháp bền vững cho nông nghiệp trở thành yêu cầu cấp thiết.

Hướng đi của Hà Tĩnh trong nông nghiệp hiện nay là phát triển bền vững theo hướng nông nghiệp hữu cơ và kinh tế tuần hoàn. Tỉnh đã và đang đẩy mạnh chuyển từ sản xuất nhỏ lẻ sang các mô hình hợp tác, liên kết sản xuất theo chuỗi giá trị, áp dụng quy trình sản xuất tốt để đảm bảo an toàn thực phẩm và tăng giá trị kinh tế. Với việc phê duyệt Đề án phát triển nông nghiệp hữu cơ giai đoạn 2024-2030 với mục tiêu mở rộng diện tích đất trồng hữu cơ lên khoảng 2-2,5% diện tích nông nghiệp, tập trung cây lúa, rau các loại, cây ăn quả... Việc nhân rộng các mô hình nông nghiệp hữu cơ, tuần hoàn, ứng dụng chuyển đổi số cũng được xúc tiến mạnh mẽ nhằm phát triển nông nghiệp xanh, thân thiện môi trường, thích ứng biến đổi khí hậu và tăng sức cạnh tranh trên thị trường.

Trong đó, Phân bón hữu cơ là một trong những chìa khóa quan trọng để giải quyết bài toán này, mở ra một hướng đi mới cho nền nông nghiệp Hà Tĩnh.

Phân bón hữu cơ là các loại phân bón có nguồn gốc từ chất hữu cơ tự nhiên như phân động vật, phế phẩm nông nghiệp (rơm, rạ, lá cây...), than bùn, và các sản phẩm chế biến từ rác thải sinh hoạt. Chúng không chỉ cung cấp dinh dưỡng cho cây trồng mà còn đóng vai trò cải tạo đất, nâng cao sức khỏe hệ sinh thái nông nghiệp một cách toàn diện.

Vai trò chính của phân bón hữu cơ đối với nền nông nghiệp

1. Cải tạo và nâng cao độ phì nhiêu của đất

Đất đai Hà Tĩnh, đặc biệt là các vùng đất cát ven biển và đất đồi, thường có độ phì thấp và dễ bị thoái hóa. Việc sử dụng phân bón hữu cơ giúp:

• Tăng hàm lượng mùn: Bổ sung chất hữu cơ vào đất, tạo thành mùn giúp đất tơi xốp, giữ ẩm tốt hơn và cải thiện cấu trúc đất.
• Kích thích vi sinh vật có lợi: Phân hữu cơ là nguồn thức ăn dồi dào cho các vi sinh vật đất, giúp tăng cường hoạt động sinh học, giải phóng dinh dưỡng cho cây trồng và ức chế các mầm bệnh.
• Giảm tác hại của phèn, mặn: Phân hữu cơ có khả năng đệm, giúp ổn định pH đất, giảm tác động tiêu cực của đất phèn, đất mặn, vốn là vấn đề nan giải ở nhiều vùng canh tác ven biển Hà Tĩnh.

2. Tăng năng suất và chất lượng nông sản

Sử dụng phân bón hữu cơ một cách khoa học giúp cây trồng phát triển cân đối, bền vững:

• Cung cấp dinh dưỡng đa dạng: Ngoài các chất dinh dưỡng đa lượng (N, P, K), phân hữu cơ còn chứa đầy đủ các chất trung, vi lượng cần thiết cho cây trồng, giúp cây khỏe mạnh, chống chịu sâu bệnh tốt hơn.
• Tăng hiệu quả sử dụng phân bón: Khi bón phân hữu cơ kết hợp với phân vô cơ, phân hữu cơ sẽ giữ lại các ion dinh dưỡng, tránh bị rửa trôi, bốc hơi, giúp cây trồng hấp thu tốt hơn, giảm chi phí sản xuất.
• Nâng cao chất lượng nông sản: Các loại rau, củ, quả được bón phân hữu cơ thường có hương vị tự nhiên, thơm ngon, an toàn cho sức khỏe và đáp ứng tốt các tiêu chuẩn của thị trường khó tính.

3. Bảo vệ môi trường và ứng phó biến đổi khí hậu

Phát triển nông nghiệp hữu cơ là một trong những giải pháp hiệu quả để bảo vệ môi trường:

• Giảm ô nhiễm nguồn nước, đất: Việc giảm thiểu phân bón hóa học giúp hạn chế các chất độc hại ngấm vào mạch nước ngầm và gây ô nhiễm đất.
• Tái chế phế phẩm nông nghiệp: Tận dụng phụ phẩm nông nghiệp và chất thải chăn nuôi để sản xuất phân hữu cơ giúp giải quyết vấn đề ô nhiễm môi trường, tạo ra một nền nông nghiệp tuần hoàn.
• Giảm phát thải khí nhà kính: Đất được bón phân hữu cơ có khả năng giữ carbon tốt hơn, góp phần giảm lượng khí nhà kính phát thải ra môi trường, hỗ trợ Hà Tĩnh trong nỗ lực ứng phó biến đổi khí hậu.

Thực tiễn các mô hình sản xuất sử dụng phân bón hữu cơ như mô hình trồng cam Khe Mây theo hướng hữu cơ do Công ty TNHH MTV Quế Lâm miền Trung triển khai đã cho thấy kết quả rõ rệt. Sản phẩm cam sử dụng phân bón hữu cơ cho quả to, đồng đều, ngọt hơn và năng suất tăng khoảng 20% so với phương pháp truyền thống. Quy trình sử dụng phân bón hữu cơ tại đây còn giúp cải tạo đất, tăng độ mùn và kích thích hệ sinh thái phát triển, góp phần phục hồi đặc sản và thay đổi tư duy sản xuất nông nghiệp theo hướng bền vững. Ngoài ra, Hà Tĩnh hiện cũng có những vùng sản xuất các loại cây trồng hữu cơ như lúa, rau quả, cây ăn quả, chè với diện tích canh tác đáng kể, khẳng định định hướng phát triển nông nghiệp hữu cơ của tỉnh trên diện rộng.

Phát triển nông nghiệp bền vững là con đường tất yếu để Hà Tĩnh nâng cao giá trị nông sản, cải thiện đời sống người dân và bảo vệ môi trường. Việc đẩy mạnh sử dụng phân bón hữu cơ không chỉ là một giải pháp kỹ thuật mà còn là một chiến lược dài hạn, mang lại lợi ích kép về kinh tế và môi trường. Đây chính là chìa khóa để xây dựng một nền nông nghiệp Hà Tĩnh "xanh", "sạch", "bền vững" và hội nhập.

Nguyễn Giang - KHTC