Giải pháp tiêu thụ, xúc tiến thương mại và phát triển thị trường cho bưởi hữu cơ

Thực hiện các chủ trương của Trung ương tại Nghị định số 109/2018/NĐ-CP ngày 29/8/2018 của Chính phủ về nông nghiệp hữu cơ, Quyết định số 885/QĐ-TTg ngày 23/6/2020 của Thủ tướng Chính phủ về việc phê duyệt Đề án Phát triển nông nghiệp hữu cơ giai đoạn 2020-2030; Tỉnh uỷ, UBND tỉnh đã tập trung chỉ đạo các ngành, địa phương lồng ghép các chương trình, chính sách phát triển các mô hình nông nghiệp an toàn, nông nghiệp hữu cơ trên từng đối tượng cây, con phù hợp với điều kiện của từng vùng, địa phương.

Với kết quả bước đầu đã đạt được, để tiếp tục thúc đẩy phát triển các mô hình sản xuất nông nghiệp hữu cơ, UBND tỉnh đã ban hành Đề án phát triển nông nghiệp hữu cơ trên địa bàn tỉnh giai đoạn 2024-2030 (tại Quyết định số 1216/QĐ-UBND ngày 15/5/2024), với mục tiêu tạo giá trị gia tăng cao, bền vững, thân thiện với môi trường gắn với nông nghiệp tuần hoàn, phục vụ nhu cầu tiêu dùng trong nước và xuất khẩu.

Sau khi có Đề án, Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn (nay là sở Nông nghiệp và Môi trường) đã chủ động tham mưu UBND tỉnh ban hành và trực tiếp ban hành 03 văn bản chỉ đạo số 1689/SNN-TT&BVTV ngày 20/6/2023, số 1580/SNN-QLCL ngày 22/5/2024, số 4511/UBND-NL5 ngày 27/6/2025), đôn đốc hướng dẫn các địa phương tăng cường triển khai các nhiệm vụ theo Đề án đã được phê duyệt, đặc biệt chú trọng đến công tác chỉ đạo phát triển sản xuất nông nghiệp hữu cơ khi thực hiện chính quyền địa phương 2 cấp; đồng thời tổ chức 04 lớp tập huấn, tuyên truyền về Đề án 1216, tập huấn cho cán bộ phụ trách nông nghiệp và các cơ sở sản xuất trên địa bàn tỉnh với số lượng từ 250-300 người/lớp; xây dựng nhiều chuyên đề truyền thông được phát sóng trên truyền hình và bản tin nông nghiệp, qua đó đã từng bước nâng cao nhận thức, chuyển biến khá rõ nét về nông nghiệp hữu cơ.

1. Kết quả sản xuất nông nghiệp hữu cơ trong lĩnh vực trồng trọt

Tổng diện tích sản xuất hữu cơ trên địa bàn toàn tỉnh đạt 384,95ha trên các đối tượng cây trồng như lúa, dưa hấu, cam, bưởi, hồng,... Tổng diện tích đã được chứng nhận đạt 110,06 ha, trong đó: diện tích được cấp chứng nhận đạt tiêu chuẩn hữu cơ trồng trọt theo TCVN 11041-2:2018 là 89,52 ha/15 cơ sở, diện tích chứng nhận gạo hữu cơ 20,54ha/02 cơ sở. Đến thời điểm hiện nay chỉ còn 69,76ha ( THT sản xuất cam hữu cơ số 1 Quang Thọ 10 ha, THT sản xuất cam hữu cơ Hoa Thị 6 ha, THT sản xuất cam hữu cơ thôn Đăng 8 ha, hộ sản xuất cam hữu cơ Lâm Hậu 2 ha, hộ sản xuất cam hữu cơ Quang Tiệp 2,5 ha, Trang trại cam hữu cơ Phan Anh Toản 2,3 ha cam bưởi, HTX Sinh thái nông nghiệp Khe Xai 7 ha cam, 4,7 ha bưởi, THT sản xuất hồng hữu cơ Bình Du 3,72 ha, THT sản xuất lúa hữu cơ thôn Bình Quang 5 ha, Trại thực nghiệm và sản xuất giống cây ăn quả, cây lâm nghiệp Truông Bát 2 ha )/11 cơ sở được cấp giấy chứng nhận đạt tiêu chuẩn hữu cơ theo TCVN còn hiệu lực ( Cây lúa 19,54 ha, cây cam 35,5 ha, Cây bưởi 4,7 ha, vườn cây ăn quả hỗn hợp 4,3 ha, cây hồng 3,72 ha ) và 40,3 ha ( Hợp tác xã Nông nghiệp Gia Phúc, diện tích 25 ha cây ăn quả các loại, HTX Thanh niên Thành Sen 4,3 ha rau các loại, THT sản xuất bưởi Phúc Trạch hữu cơ 2 ha, THT sản xuất cam hữu cơ Doãn Hùng 2 ha, Nhà vườn sản xuất cam hữu cơ Nhật Anh 1 ha) /06 cơ sở có giấy chứng nhận hết hiệu lực .

Năm 2025, Sở Nông nghiệp và Môi trường đang chỉ đạo Trung tâm Khuyến nông xây dựng mô hình sản xuất bưởi hữu cơ đạt tiêu chuẩn TCVN với diện tích 4 ha bưởi ở xã Phúc Trạch (đã được cấp giấy chứng nhận chuyển đổi).

Các cơ sở được chứng nhận sản xuất đạt tiêu chuẩn hữu cơ được tập huấn nâng cao nhận thức và thực hành sản xuất hữu cơ theo tiêu chuẩn. Quá trình triển khai mô hình sản xuất hữu cơ các cơ sở cơ bản đã tuân thủ việc sản xuất theo tiêu chuẩn, không sử dụng các hóa chất, góp phần cải tạo đất nông nghiệp; tạo sản phẩm nông nghiệp an toàn, chất lượng, bảo vệ môi trường sinh thái, sức khỏe cộng đồng và nâng cao giá trị sản xuất nông nghiệp; các cơ sở được chứng nhận hữu cơ cây ăn quả (bao gồm bưởi) chủ yếu được cơ sở tiêu thụ nội tỉnh thông qua các thương lái, mạng xã hội (Tiktok, Facebook, Zalo…), không liên kết sản xuất. Tuy nhiên bước đầu các cơ sở đã xây dựng được thương hiệu nên giá bán cao hơn sản xuất thông thường.

Riêng đối với sản phẩm bưởi hữu cơ:

Năm 2025, toàn tỉnh có 4.390 ha diện tích trồng bưởi, sản lượng ước đạt 36.500 tấn, trong đó diện tích bưởi thuộc vùng chỉ dẫn địa lý đạt 2.719 ha, sản lượng ước đạt 25.000 tấn, đang bắt đầu vào vụ thu hoạch chính. Hiện có gần 15 ha bưởi được chứng nhận đạt tiêu chuẩn hữu cơ và được cấp chứng nhận chuyển đổi trên địa bàn các xã Phúc Trạch, Hương Phố, Vũ Quang, Kỳ Thượng, … (có danh sách mô hình kèm theo) .

Bưởi Hà Tĩnh có thị trường tiêu thụ khá tốt, đặc biệt là đặc sản bưởi Phúc Trạch được người tiêu dùng đón nhận và ưa chuộng, nên sản phẩm được sản xuất gần như được tiêu thụ thuận lợi với thị trường nội địa là chủ yếu.

2. Tồn tại, khó khăn

- Nhân lực có chuyên môn sâu về nông nghiệp hữu cơ tại các cơ sở sản xuất và cơ quan quản lý còn thiếu; công tác tuyên truyền, hướng dẫn về sản xuất hữu cơ ở các địa phương chưa thực sự sâu sát, thiếu đồng bộ.

- Việc thay đổi tập quán sản xuất của người dân từ sản xuất truyền thống sang sản xuất hữu cơ phải tuân thủ đúng quy trình nghiêm ngặt còn gặp nhiều khó khăn. Đa số nông dân chưa muốn chuyển đổi sang sản xuất nông nghiệp hữu cơ do sức hấp dẫn về thu nhập chưa được chứng minh, thị trường tiêu thụ chưa được ổn định; mặt khác quy trình sản xuất khắt khe, cần thời gian khá dài để cải tạo đất, tạo nguồn nước tưới đáp ứng yêu cầu về chất lượng nên chi phí sản xuất cao;

- Nguồn cung ứng vật tư đầu vào (phân bón, chế phẩm sinh học, thuốc BVTV hữu cơ, thức ăn chăn nuôi,…) còn hạn chế. Trên địa bàn chưa có hệ thống cung ứng vật tư đầu vào cho sản xuất hữu cơ (nguồn giống, phân bón vi sinh, thức ăn chăn nuôi, thuốc bảo vệ cây trồng, vật nuôi,…).

- Sản xuất nông nghiệp hữu cơ còn nhỏ lẻ, phân tán, chưa phát triển thành hàng hóa lớn, mang tính tự phát, chưa xác định rõ được vùng và đối tượng sản xuất; chưa hình thành được chuỗi cung ứng từ sản xuất đến tiêu thụ sản phẩm nông nghiệp hữu cơ bền vững, hiệu quả chưa cao. Liên kết chỉ mới tập trung vào cung ứng vật tư đầu vào, kỹ thuật chăm sóc mà chưa chú trọng vào bao tiêu sản phẩm.

- Mặc dù thị trường khá ổn định đối với mặt hàng bưởi, tuy nhiên người sản xuất chưa thực sự mặn mà với sản xuất bưởi hữu cơ bởi thu nhập mang lại chưa tương xứng với mức đầu tư sản xuất.

CC PTNT