Hà Tĩnh: Nhiều nỗ lực và kết quả tích cực trong thực hiện Chiến lược quốc gia về Đa dạng Sinh học giai đoạn 2022-2025

Thực hiện Quyết định số 149/QĐ-TTg ngày 28/01/2022 của Thủ tướng Chính phủ phê duyệt Chiến lược quốc gia về đa dạng sinh học đến đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2050, UBND tỉnh Hà Tĩnh đã ban hành Kế hoạch hành động số 588/KH-UBND ngày 29/12/2023 để triển khai trên địa bàn. Qua sơ kết giữa kỳ, tỉnh đã đạt được nhiều kết quả quan trọng trong việc bảo tồn và sử dụng bền vững tài nguyên thiên nhiên quý giá.

1. Tăng cường bảo tồn, phục hồi đa dạng sinh học

Một trong những ưu tiên hàng đầu của tỉnh là củng cố và mở rộng hệ thống các khu bảo tồn nhằm bảo vệ đa dạng sinh học loài và hệ sinh thái. Hà Tĩnh đang tích cực hoàn thiện hồ sơ Khu dự trữ sinh quyển thế giới đề cử Vũ Quang (tổng diện tích 218.729 ha) để trình UNESCO công nhận. Đây là bước đi chiến lược nhằm thu hút nguồn lực và nâng cao hiệu quả quản lý bảo tồn. Công tác trồng và phục hồi rừng được triển khai mạnh mẽ. Trong giai đoạn 2022-2024, toàn tỉnh đã trồng mới khoảng 29.242 ha rừng. Riêng 9 tháng đầu năm 2025, trồng thêm 5.474,26 ha rừng tập trung và 1,618 triệu cây xanh phân tán, góp phần nâng cao độ che phủ rừng và cải thiện môi trường sống.

Tăng cường công tác tuyên truyền, quán triệt bảo tồn đa dạng sinh học, nhất là bảo vệ các loài động vật hoang dã nguy cấp, quý hiếm, được ưu tiên bảo vệ và đặc biệt là quản lý hiệu quả loài chim hoang dã, chim di cư (nhất là vào mùa sinh sản). Tỉnh cũng đã triển khai hiệu quả các dự án hợp tác với các tổ chức quốc tế như Cơ quan Phát triển Quốc tế Hoa Kỳ (USAID), WWF, IUCN, JICA, GIZ, Hà Tĩnh … để bảo tồn và phục hồi các loài hoang dã nguy cấp, đặc biệt là các loài động vật nguy cấp, quý, hiếm được ưu tiên bảo vệ, loài di cư; phục hồi và trồng mới hơn 120 ha rừng ngập mặn tại vùng ven biển, tạo đệm sinh thái bảo vệ bờ biển….

2. Kiểm soát chặt chẽ các hoạt động gây tác động tiêu cực đến ĐDSH

Tỉnh cũng đã tập trung chỉ đạo tăng cường phối hợp liên ngành để kiểm soát và ngăn chặn các mối đe dọa trực tiếp đến đa dạng sinh học, đặc biệt là khai thác lâm sản, săn bắt và buôn bán động vật hoang dã trái phép. Từ năm 2024 đến nay, các lực lượng chức năng đã phát hiện, xử lý 195 vụ vi phạm liên quan đến động vật rừng, tịch thu 15 cá thể/60,5 kg động vật rừng các loại, khẳng định sự nghiêm minh của pháp luật. Tình hình chuyển đổi mục đích sử dụng rừng tự nhiên được kiểm soát chặt chẽ, chỉ cho phép đối với các dự án trọng điểm quốc gia và của tỉnh, đi kèm các biện pháp trồng rừng thay thế theo quy định. Hướng dẫn ngư dân chuyển đổi từ các nghề khai thác có tính hủy diệt (như lưới kéo đơn, lồng bẫy) sang các nghề thân thiện với môi trường, có tính chọn lọc cao nhằm bảo vệ nguồn lợi thủy sản, đặc biệt là các loài thủy sinh quý hiếm.

Hình ảnh: Tổ tuần tra cộng đồng tháo gỡ bẫy tại rừng Vũ Quang

Ngoài ra, công tác bảo tồn ĐDSH đã được tích hợp một cách có hệ thống vào các chính sách phát triển kinh tế - xã hội của tỉnh. Yêu cầu bảo tồn đã được đưa vào Quy hoạch tỉnh Hà Tĩnh giai đoạn 2021-2030, tầm nhìn 2050. Nhiều dự án phát triển cơ sở hạ tầng đã thực hiện các biện pháp pháp tránh, giảm thiểu tác động, như điều chỉnh tuyến đường ven biển để tránh vùng đất ngập nước quan trọng. Tỉnh đã triển khai hiệu quả cơ chế chi trả dịch vụ môi trường rừng (PES), tạo ra nguồn thu đáng kể trên 35 tỷ đồng/năm. Nguồn thu này được tái đầu tư cho công tác quản lý và bảo vệ rừng, đảm bảo sinh kế cho người dân vùng đệm.

Bên cạnh những kết quả đạt được, tỉnh cũng có những  khó khăn, thách thức ảnh hưởng đến hiệu quả thực hiện Chiến lược như: Sự chồng chéo giữa một số luật chuyên ngành (Luật Đa dạng sinh học, Luật Lâm nghiệp, Luật Thủy sản) gây khó khăn cho quá trình triển khai đồng bộ; Chưa có kinh phí để xây dựng cơ sở dữ liệu chung về ĐDSH trên toàn tỉnh, gây trở ngại cho công tác nghiên cứu và quản lý; Đời sống kinh tế của người dân vùng đệm các khu bảo tồn còn khó khăn, dẫn đến áp lực khai thác trái phép tài nguyên.

Để tiếp tục triển khai có hiệu quả Kế hoạch hành động thực hiện Chiến lược quốc gia về đa dạng sinh học đến đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2050 trên địa bàn tỉnh Hà Tĩnh cần tập trung vào các giải pháp trọng tâm:

- Tăng cường công tác tuyên truyền, giáo dục pháp luật nhằm nâng cao nhận thức, ý thức, trách nhiệm của cấp ủy, chính quyền các cấp trong lãnh đạo, chỉ đạo công tác quản lý, bảo vệ, sử dụng và phát triển rừng, công tác bảo tồn đa dạng sinh học, đặc biệt là của các cộng đồng dân cư sống ở khu vực vùng đệm của Khu BTTN Kẻ Gỗ, Vườn Quốc gia Vũ Quang.

- Triển khai đồng bộ các giải pháp bảo vệ, phát triển rừng bền vững; tăng cường kiểm tra, truy quét, giải quyết dứt điểm các tụ điểm về phá rừng, khai thác, mua bán, vận chuyển lâm sản, động vật hoang dã trái phép, tranh chấp, lấn chiếm đất rừng,… Đồng thời, khai thác hiệu quả các giá trị về bảo tồn đa dạng sinh học, các loại hình dịch vụ như du lịch sinh thái, chính sách chi trả dịch vụ môi trường rừng trên diện tích rừng và đất lâm nghiệp. Từng bước xây dựng cơ sở dữ liệu về ĐDSH.

- Tăng cường kiểm tra, kiểm soát, ngăn chặn có hiệu quả hoạt động săn bắt, kinh doanh, chế biến, vận chuyển trái phép động vật hoang dã trên địa bàn. Đặc biệt tại khu vực giáp ranh biên giới, tại các cơ sở kinh doanh, chế biến động vật hoang dã... Tăng cường phối hợp các Bộ ngành Trung ương, các tổ chức quốc tế thu hút, kêu gọi các nguồn lực đầu tư để thực hiện hiệu quả các chương trình, kế hoạch, đề án và thực hiện giám sát đa dạng sinh học trên địa bàn.

BBT